rBiblia Query Language – Przewodnik

Wstęp

Tryb wyszukiwania zaawansowanego w rBiblii został zaprojektowany na podstawie funkcjonalności programu Effata, który stworzony został przez Józefa Kajfosza w latach `90. Do celów wyszukiwania został zaprojektowany specjalny język o nazwie rBQL (rBiblia Query Language – czyli język zapytań rBiblii). Składa się on z szeregu symboli/znaków które mają specjalne znaczenie oraz z liter wielu alfabetów, które następnie mogą posłużyć do budowania wzorców (wszystkie dozwolone znaki są zawarte na końcu tego zestawienia). Podręcznik ten został podzielony na kilka rozdziałów:

• Rozdział I omawia podstawową jednostkę wyszukiwania – atom (pojedyncze słowo) i możliwości jego rozbudowy.
• Rozdział II omawia sposoby budowania relacji pomiędzy atomami za pomocą dozwolonych operatorów: i, lub, albo, nie oraz nawiasów.
• Rozdział III przedstawia sposoby łączenia możliwości wyszukiwania z rozdziału I i II w bardziej skomplikowane wzorce.
• Rozdział IV pokazuje funkcje dodatkowe, pomocne podczas przeszukiwania.

Na końcu umieszczony został dodatek, który zawiera dozwolone znaki, przykłady poprawnych i niepoprawnych wzorców oraz umiejscowienie znaków specjalnych na klawiaturze.

Cel

Celem podręcznika jest wprowadzenie Użytkownika w tematykę wzorców, a dokładniej nauczenie go odczytywania oraz samodzielnego tworzenia zapytań. Poniższy schemat ukazuje budowę wzorca, który będzie omówiony szczegółowo w kolejnych rozdziałach.

Definicje

Na początek objaśnienie kilku terminów:

• Słowo – to pojedynczy ciąg znaków.
• Fraza – to słowa oddzielone spacjami, które tworzą spójny ciąg do odnalezienia.
• Wzorzec – to zbiór słów/fraz połączonych w relację za pomocą operatorów, opcjonalnie zakończony operatorem kontekstu.

• Atom – to podstawowa jednostka wyszukiwania, składa się ze słowa lub frazy oraz dodatkowo może składać się z:

  • przełącznika wielkości liter (np. słowo/i)
  • modyfikatora przedrostka (np. *słowo)
  • modyfikatora przyrostka (np. słowo*)
  • pytajnika zastępującego jeden dowolny znak (np. s?owo)

Poszczególne elementy, z których zbudowane są wzorce, będą kolejno omawiane poniżej.

I. Podstawowe operacje

1.1. Wielkość liter

Wyszukiwarka automatycznie wyszukuje słowa, stosując zadaną wielkość liter. Przykładowo, wyszukując w Biblii Warszawskiej słowa bÓg, otrzymamy 9 wyników.

Opisane zachowanie możemy zmienić za pomocą przełącznika /i.

bóg/i

Pamiętaj: przełączniki muszą wystąpić tuż za szukanym słowem/frazą. Oznacza to, że między wyrazem a przełącznikiem nie może wystąpić spacja.

Przełącznik /i jest ustawieniem przypisanym do słowa/frazy – oznacza to, że we wzorcu każde słowo/fraza posiada swój zestaw ustawień. Niektóre słowa/frazy będą więc wyszukiwane tak, jak zostały wpisane, a inne (przy użyciu przełącznika) bez względu na wielkość podanych liter.

i – pochodzi z ang. [i]nsensitive – czyli niewrażliwy (na wielkość liter)

Poprawny wzorzec:

bóg/i

Wyszukaj wersety, w których występuje dokładnie słowo bÓg [trzyliterowe słowo bÓg], nie zwracając uwagi na wielkość liter.

Otrzymane wyniki uwzględnią wersety z następującymi wyrazami:

• bóg
• Bóg
• bÓg
• bóG
• BÓg
• bÓG
• BÓG

Dzięki czemu dla Biblii Warszawskiej otrzymamy już 1198 wyników.

Niepoprawny wzorzec:

bóg /i

Taki wzorzec jest niepoprawny i zostanie odrzucony przez program, ponieważ przełącznik nie znajduje się zaraz za wyrazem/frazą, ale jest między nimi spacja.

Obecnie w rBiblii występuje tylko jeden przełącznik, ale w przyszłości może pojawić się ich więcej.

1.2. Przedrostek

Przedrostek, czyli z łacińskiego przymocowany na przedzie.

Czasami chcemy znaleźć wersety, które zawierają ten sam wyraz, ale w odmienionej formie. Np. chcemy znaleźć słowo wieczny, ale także przed-wieczny, od-wieczny.

W tym celu możemy skorzystać z modyfikatora przedrostków – jego symbolem jest gwiazdka umieszczona tuż przed ciągiem.

Poprawny wzorzec:

*wieczny

Gwiazdka w tym miejscu oznacza: wyszukaj wersety, w których znajdziesz słowa kończące się na wieczny, ale pozwól, by to słowo rozpoczynało się dowolnymi innymi znakami.

Niepoprawny wzorzec:

* wieczny

Jest on niepoprawny, ponieważ między modyfikatorem a wyrazem występuje spacja.

• Samo słowo wieczny daje 30 wyników w Biblii Warszawskiej
• Słowo *wieczny daje 31 wyników (1 werset zawiera słowo odwieczny)

Pamiętaj: modyfikator przedrostka uwzględnia również trafienia zawierające sam trzon. To znaczy, że w wynikach wyszukiwania dla wzorca *wieczny będą zarówno wersety zawierające dokładnie słowo wieczny i takie, które zawierają słowa kończące się na wieczny, czyli odwieczny, przedwieczny itp.

1.3. Przyrostek

Przyrostek czyli dołączony z j. łacińskiego.

Czasami potrzebne jest wyszukanie wersetów biorące pod uwagę odmiany/końcówki szukanych słów.

Załóżmy, że chcemy wyszukać słowa: Bogu, Boga, Bogiem.

Aby utworzyć działający wzorzec, należy przyjrzeć się odmianom i spróbować znaleźć wspólny trzon (w tym przypadku trzonem będzie Bog), a następnie dodać modyfikator przyrostków, czyli gwiazdkę umieszczoną zaraz po wyrazie.

Poprawny wzorzec:

Bog*

Taki wzorzec wyszuka wersety, w których występuje słowo zaczynające się od Bog oraz kończące się na dowolnym zestawie znaków, np:

• Bog
• Bogowie
• Bogi
• Bogów
• Bogom
• Bogów
• Bogami
• Bogach itp.

Wszystkie wersety spełniające to kryterium zostaną zaliczone do wyników wyszukiwania.

Niepoprawny wzorzec:

Bog *

Taki wzorzec jest niepoprawny, ponieważ pomiędzy gwiazdką a słowem występuje spacja.

Pamiętaj: przy użyciu modyfikatora przyrostka także sam trzon jest liczony jako trafienie. W przypadku wzorca Bog* werset zawierający samo słowo Bog byłby uwzględniony w wynikach wyszukiwania.

1.4. Łączenie modyfikatorów i przełączników

Trzy poprzednie opisy pokazywały dodatkowe opcje, za pomocą których możemy rozszerzyć możliwości wyszukiwania słów/fraz, tj. przedrostek, przyrostek oraz wyszukiwanie z pominięciem wielkości liter.

Teraz dowiesz się, że elementy te można ze sobą łączyć.

*wieczn*

Taki wzorzec będzie poszukiwał wersetów w których znajdzie:

• odwieczny
• odwieczna
• odwiecznemu
• przedwieczny
• przedwieczna
• przedwiecznemu
• wieczna
• wieczny
• wiecznemu itd.

Innymi słowy – program będzie poszukiwał wersetów, w których znajduje się wyraz składający się z ciągu wieczn, czyli ciąg wieczn musi znaleźć się gdzieś w wersecie, aby został zaliczony do wyników wyszukiwania.

*zmienn*/i

Taki wzorzec będzie poszukiwał wersetów w których znajdzie:

• Zmienny
• Odmienny
• odmienny
• przemienny
• przemienna
• Przemienny
• Przemienna
• zmienny
• Zmienna itd.

Innymi słowy – program będzie poszukiwał wersetów, w których znajdzie wyraz składający się z ciągu zmienn, nie zważając na wielkość liter. Ciąg zmienn musi znaleźć się gdzieś w wersecie, aby został zaliczony do wyników wyszukiwania – nieważne czy pisany dużą, czy małą literą.

1.5. Fraza

Frazy są to dwa (lub więcej) słowa oddzielone spacją. Program będzie poszukiwał dokładnie takiego ciągu w Biblii.

Jan Chrzciciel

Taki wzorzec będzie poszukiwał wersetów, w których słowo Chrzciciel występuje zaraz po słowie Jan z dokładnie jedną spacją pomiędzy nimi.

W Biblii Warszawskiej daje to 6 wyników.

Poszczególne słowa można uzupełniać o przedrostki i przyrostki:

Jan* Chrzciciel*

Odnajdzie wersety, w których występuje:

• Jan Chrzciciel
• Janowi Chrzcicielowi
• Janem Chrzcicielem itp.

Pamiętaj: przełącznik wielkości liter (/i) ma zastosowanie do całej frazy. Oznacza to, że w przypadku frazy Jan Chrzciciel nie można zastosować Jan/i Chrzciciel, aby słowo Jan było wyszukiwane niezależnie od wielkości liter, a słowo Chrzciciel tak, jak zostało podane.

Modyfikator wielkości liter może wystąpić tylko na końcu frazy:

Jan Chrzciciel/i

Wyszuka frazę Jan Chrzciciel, nie zważając, czy będzie składać się z wielkich czy małych liter, czyli np. Jan chrzciciel także zostanie zaliczony.

Podsumowanie rozdziału I

W pierwszym rozdziale poznaliśmy podstawową jednostkę wyszukiwania, jaką jest słowo. Następnie nauczyliśmy się, że słowo można uzupełniać o dodatkowe opcje, które mają wpływ na wyniki wyszukiwania. Należą do nich:

• wyszukiwanie niezwracające uwagi na wielkość liter (słowo/i),
• przedrostki (*słowo),
• przyrostki (słowo*),
• frazy (słowo1 słowo2),
• kombinacje powyższych (słowo* *słowo/i).

Umiejętne stosowanie tych kombinacji przyczyni się do otrzymywania trafniejszych wyników.

II. Operatory relacji

W tej części przyjrzymy się, w jaki sposób można łączyć ze sobą słowa. Poznamy kilka operatorów, które służą do budowania relacji między atomami. Ich umiejętne użycie może w rezultacie dać ciekawe studium wybranego tematu. Każdy z operatorów posiada specjalny symbol wprowadzany za pomocą klawiatury. Umiejscowienie znaków specjalnych na klawiaturze zostało przedstawione w dodatku na końcu tego przewodnika.

2.1. Operator & (i)

Symbol:

&

Opis działania:

Program wyszuka wersety, w których występują zarówno słowa/frazy z lewej i prawej strony operatora &.

Miejsce na klawiaturze:

Shift + 7

Przykład zastosowania:

Pan&Bóg

(czyt. Pan i Bóg) – wyszuka wersety, w których występują zarówno słowa Pan i Bóg.

W Biblii Warszawskiej daje to 466 wyników.

Tablica prawdy:

lewa strona	prawa strona	wynik
PRAWDA	PRAWDA	PRAWDA
PRAWDA	FAŁSZ	FAŁSZ
FAŁSZ	PRAWDA	FAŁSZ
FAŁSZ	FAŁSZ	FAŁSZ

2.2. Operator | (lub)

Symbol:

|

Opis działania:

Program wyszuka wersety, w których występują jedno lub obydwa ze słów/fraz po lewej i prawej operatora |.

Miejsce na klawiaturze:

Shift + \

Przykład zastosowania:

Pan|Bóg

(czyt. Pan lub Bóg) – wyszuka wersety, w których występuje (a) tylko słowo Pan albo Bóg lub (b) obydwa słowa Pan i Bóg naraz.

W Biblii Warszawskiej daje to 3959 wyników.

Tablica prawdy:

lewa strona	prawa strona	wynik
PRAWDA	PRAWDA	PRAWDA
PRAWDA	FAŁSZ	PRAWDA
FAŁSZ	PRAWDA	PRAWDA
FAŁSZ	FAŁSZ	FAŁSZ

2.3. Operator ^ (albo)

Symbol:

^

Opis działania:

Program wyszuka wersety, w których występuje tylko jedno ze słów/fraz z lewej bądź prawej strony operatora ^.

Miejsce na klawiaturze:

Shift + 6

Przykład zastosowania:

Pan^Bóg

(czyt. Pan albo Bóg) – wyszuka wersety, w których występuje samo słowo Pan albo samo słowo Bóg, ale odrzuci te wersety w których słowa Pan i Bóg występują jednocześnie.

W Biblii Warszawskiej daje to 3493 wyników.

Tablica prawdy:

lewa strona	prawa strona	wynik
PRAWDA	PRAWDA	FAŁSZ
PRAWDA	FAŁSZ	PRAWDA
FAŁSZ	PRAWDA	PRAWDA
FAŁSZ	FAŁSZ	FAŁSZ

2.4. Nawiasy grupujące ()

Symbol:

( oraz )

Opis działania:

Za ich pomocą można łączyć słowa/frazy w jedną grupę, aby budować bardziej skomplikowane relacje.

Miejsce na klawiaturze:

Shift + 9
Shift + 0

Przykład zastosowania:

(Bóg^Jezus)&Duch

(czyt. (Bóg albo Jezus) i Duch) – wyszukaj wersety, w których Bóg jest razem z Duch albo Jezus jest razem z Duch, przy czym Bóg i Jezus nie mogą wystąpić jednocześnie.

Taka konfiguracja daje 6 znalezionych wyników w Biblii Warszawskiej.

Niepoprawne wzorce nawiasów:

((Bóg^Jezus)&Duch

We wzorcu są dwa nawiasy otwierające, ale tylko jeden nawias zamykający.

(Bóg^Jezus))&Duch

We wzorcu są dwa nawiasy zamykające, ale tylko jeden nawias otwierający.

2.5. Operator ~ (nie)

Symbol:

~

Opis działania:

Program ograniczy wyniki wyszukiwania do wersetów, w których nie występuje zanegowane słowo/fraza.

Miejsce na klawiaturze:

Shift + `

Operator negacji występuje zawsze przed słowem/frazą lub nawiasem otwierającym. Dzięki zastosowaniu tego operatora można wyłączyć ze zbioru wyników wyszukiwań wersety zawierające podane słowo/frazę lub zestaw słów/fraz.

Przykłady zastosowania:

~Pan&Bóg

(czyt. nie Pan i Bóg) – wyszuka wszystkie wersety, które zawierają słowo Bóg oraz jednocześnie nie zawierają słowa Pan.

727 wyników w Biblii Warszawskiej.

Pan&~Bóg

(czyt. Pan i nie Bóg) – znajdzie wersety, w których znajduje się Pan, ale nie Bóg.

2766 wyników dla Biblii Warszawskiej.

~(Pan&Bóg)

(czyt. nie Pan i Bóg) – znajdzie wszystkie wersety, w których wyrazy Pan i Bóg nie występują jednocześnie.

30697 wyników dla Biblii Warszawskiej.

Przykłady niepoprawnych wzorców:

Pan~&Bóg

(Pan nie i Bóg) – operator negacji nie może występować przed innym operatorem.

Pan&Bóg~

(Pan i Bóg nie) – ponieważ operator negacji nie może występować jako koniec słowa.

Pamiętaj: choć nie ma to większego sensu, dozwolone jest stosowanie większej liczby negacji. Parzysta liczba negacji da wynik, jakby jej nie było (negacja negacji daje powrót do początku), natomiast nieparzysta liczba negacji da ten sam rezultat, co pojedyncza negacja.

Modyfikator przedrostka/przyrostka nie wyklucza trzonu w wynikach wyszukiwań. Na przykład, dla wzorca *wieczny trzon to wieczny, więc wersety, które zawierają dokładne słowo wieczny, będą uwzględnione w wynikach wyszukiwania. Jeśli chcielibyśmy wyszukać wersety zawierające tylko i wyłącznie słowo z jakimkolwiek przedrostkiem, wykluczając wersety, które zawierają sam trzon (np. wieczny), możemy użyć wzorca operatora negacji:

*wieczny&~wieczny

Wyszukaj wersety, w których słowo wieczny poprzedzone jest jakimś przedrostkiem, ale wyklucz takie wersety, w których występuje tylko słowo wieczny.

Dzięki temu uwzględnimy wyrazy:

• przedwieczny
• odwieczny itp.

A wykluczymy wyraz:

• wieczny (jako całe jedno słowo)

Tablica prawdy:

prawa strona	wynik
PRAWDA	FAŁSZ
FAŁSZ	PRAWDA

2.6. Priorytet operatorów

W przypadku gdy otrzymujemy niepożądane wyniki, warto zastanowić się nad konstrukcją wzorca oraz czy przypadkiem priorytet operatorów nie koliduje z naszymi intencjami.

W poprzednim rozdziale opisano operatory i, albo, lub, nie oraz nawiasy. Każdy operator posiada priorytet, aby w przypadku spornych sytuacji, algorytm wiedział w jakiej kolejności należy rozpocząć analizowanie wzorca.

Poniższa lista przedstawia kolejność priorytetów operatorów (od najwyższego), która brana jest pod uwagę przy analizowaniu wzorca:

1. () - nawiasy
2. ~ - negacja
3. & - i
4. ^ - albo
5. | - lub

Przykład 1

chciwi|chełpliwi^samolubni&pyszni

(czyt. chciwi lub chełpliwi albo samolubni i pyszni)

Jakich wyników możemy się spodziewać w przypadku powyższego wzorca? Od której pary słów program ma rozpocząć sprawdzanie?

• chciwi|chełpliwi ?
• chełpliwi^samolubni ?
• samolubni&pyszni ?

Odpowiedź uzyskujemy, znając priorytet operatorów.

Najwyższy priorytet w podanym przykładzie posiada operator & (czyli i). Algorytm w pierwszej kolejności sprawdzi czy w wersecie znajdują się słowa samolubni i pyszni. Wynikiem operacji będzie PRAWDA, jeśli oba słowa znajdują się w wersecie, bądź FAŁSZ w każdym innym przypadku.

W kolejnym kroku program będzie posiadał już informację na temat wyniku operacji &, która będzie wykorzystana do dalszych działań. Przyjmując, że oba słowa samolubni i pyszni wystąpiły w aktualnie szukanym wersecie, otrzymamy:

chciwi|chełpliwi^PRAWDA

Kolejnym operatorem znajdującym się wyżej w hierarchii ważności jest operator ^ (albo). W kolejnym kroku do sprawdzenia zostanie wzięta druga para:

chełpliwi^PRAWDA

Wynikiem operatora ^ będzie PRAWDA, gdy jedna albo druga strona jest PRAWDĄ, lecz wynikiem będzie FAŁSZ, jeśli obie strony będą PRAWDĄ albo obie strony będą FAŁSZEM.

W tym przypadku wynikiem operatora ^ będzie FAŁSZ, jeśli słowo chełpliwi znajduje się w wersecie (ponieważ PRAWDA^PRAWDA = FAŁSZ). W przeciwnym wypadku otrzymalibyśmy PRAWDĘ (FAŁSZ^PRAWDA = PRAWDA).

Zakładając, że sprawdzamy werset w którym nie występuje słowo chełpliwi, otrzymaliśmy PRAWDĘ.

Uwzględniając poprzednie wyniki, nasz wzorzec będzie wyglądał następująco:

chciwi|PRAWDA

Operator | zwróci FAŁSZ, tylko gdy obie ze stron będą FAŁSZEM, w przeciwnym wypadku otrzymamy PRAWDĘ.

Niezależnie czy werset zawiera słowo chciwi, czy nie, werset zostanie zaliczony do wyników wyszukiwania, ponieważ po drugiej stronie otrzymaliśmy już PRAWDĘ.

Możemy w tym momencie zauważyć, że jeśli werset posiada słowo chciwi, to zostanie zaliczony do wyników wyszukiwania niezależnie od wyniku reszty wzorca, ponieważ nawet gdybyśmy mieli następującą sytuację: PRAWDA|FAŁSZ, ostatecznie wynikiem będzie PRAWDA.

Podsumowując, wzorzec chciwi|chełpliwi^samolubni&pyszni będzie wyszukiwał wersetów, w których znajdują się jednocześnie słowa (samolubni oraz pyszni) albo znajduje się słowo chełpliwi (przy czym słowa chełpliwi/samolubni i pyszni nie mogą znaleźć się w jednym wersecie jednocześnie). Do wyników wyszukiwania zaliczony zostanie też każdy werset, który zawiera słowo chciwi niezależnie od reszty wzorca.

Przykład 2

(chciwi|chełpliwi)^samolubni&pyszni

Nawiasy zgrupowały pierwsze dwa wyrazy połączone operatorem |. Ponieważ nawiasy posiadają najwyższy priorytet, sprawdzenie wzorca w danym wersecie rozpocznie się właśnie od nich.

chciwi|chełpliwi

To wyrażenie zwróci FAŁSZ, gdy żadne ze słów nie znajduje się w wersecie. Jeśli pojawi się jedno lub oba, wtedy otrzymamy PRAWDĘ.

Zakładając, że sprawdzamy werset, w którym nie występuje żadne ze słów, otrzymamy FAŁSZ.

Analiza wzorca wygląda następująco:

FAŁSZ^samolubni&pyszni

Pozostały już tylko dwa operatory do sprawdzenia. Operator & ma pierwszeństwo, więc to on zostanie sprawdzony jako pierwszy.

samolubni&pyszni

Werset musi posiadać oba słowa, aby wynikiem była PRAWDA. Zakładając, że tak się stanie, wynikiem tej operacji będzie PRAWDA.

Otrzymaliśmy:

FAŁSZ^PRAWDA

Ostatnim operatorem jest ^. W tym miejscu następuje ostateczna decyzja, czy zaliczyć obecny werset do wyników wyszukiwania. Operator albo zaliczy werset, jeśli jedna albo druga strona jest PRAWDĄ. Tak jest w tym przypadku, a więc werset zostanie zaliczony do wyników wyszukiwania.

Wzorzec ten, choć podobny do wzorca z przykładu 1, będzie poszukiwał innych wersetów - czyli takich, w których wystąpi słowo chciwi lub chełpliwi, przy czym nie wystąpią jednocześnie słowa samolubni oraz pyszni. Z drugiej strony pokaże wersety, w których występują słowa samolubni oraz pyszni, ale nie znajdą się tam słowa chciwi ani chełpliwi.

Przykład 3

W tym przykładzie użyty został operator ~ (negacji), a obok siebie znajdują się operatory o takim samym priorytecie.

samolubni&~chciwi&pyszni

Operator ~ jest usytuowany jako drugi w hierarchii priorytetów, więc w podanym przykładzie zostanie on sprawdzony jako pierwszy. Jest to operator jednoargumentowy, tzn. interesuje go tylko słowo/fraza/wynik z nawiasu bezpośrednio do niego przylegającego.

~chciwi

Werset zostanie sprawdzony pod kątem wystąpienia słowa chciwi. Jeżeli słowo zostanie odnalezione, wynikiem operacji będzie PRAWDA. Operator ~ zamieni PRAWDĘ w FAŁSZ (i analogicznie FAŁSZ w PRAWDĘ). Zakładając, że słowo chciwi nie występuje w szukanym wersecie, zanegowany FAŁSZ da w rezultacie PRAWDĘ i ostatecznie otrzymamy:

samolubni&PRAWDA&pyszni

Dwa operatory & (o tym samym priorytecie) zostaną sprawdzane w takiej kolejności, w jakiej występują we wzorcu:

samolubni&PRAWDA

Zakładając, że przeszukiwany werset zawiera słowo samolubni, otrzymamy: PRAWDA&PRAWDA - co w wyniku da PRAWDĘ:

PRAWDA&pyszni

To czy słowo pyszni znajduje się w wersecie, czy nie, będzie miało decydujące znaczenie dla znalezienia się tego wersetu w wynikach wyszukiwania, ponieważ dla operatora & tylko PRAWDA&PRAWDA może dać w wyniku PRAWDĘ.

Wzorzec ten poszukuje wersetów, w których znajdują się słowa samolubni oraz pyszni, ale nie znajduje się słowo chciwi.

Podsumowanie rozdziału II

Ten rozdział przedstawiał metody łączenia ze sobą słów/fraz za pomocą 5 operatorów: i, lub, albo, nawiasów i negacji. Pokazane zostały ich przykładowe zastosowania. Zrozumienie zagadnień z tego rozdziału jest kluczowe do tworzenia bardziej skomplikowanych wzorców. Aby w pełni zrozumieć i móc przewidzieć wynik utworzonego wzorca, przydatna jest wiedza z zakresu działania operatorów logicznych NOT, AND, OR oraz XOR.

III. Łączenie modyfikatorów i przełączników wraz z operatorami

Ten rozdział jest dużo bardziej zaawansowany. Wymaga zrozumienia dwóch poprzednich rozdziałów. Od teraz można przejść do bardziej praktycznych zastosowań. Skupimy się tutaj na kilku przykładach wraz z ich opisem.

Przykład 1

syn* człow*/i&przyjd*/i

Ten wzorzec będzie poszukiwał wersetów, które zawierają frazę syn człow z różnymi końcówkami, np. syna człowieczego itp. (nie zważając na wielkość liter) oraz posiadają słowo zaczynające się na przyjd i kończące się na dowolnym ciągu znaków (też pomijając wielkość liter). Dzięki temu powinniśmy otrzymać wersety, w których mowa jest o przyjściu Syna Człowieczego.

W Biblii Warszawskiej daje to 13 wersetów, lecz nie wszystkie dotyczą tego tematu.

Przykład 2

Duch* Jezus*|Duch* Chryst*|Duch* Syn*/i

Ten wzorzec poszukuje w tekstach biblijnych trzech fraz z ich odmianami: Duch Jezusa, Duch Chrystusa lub Duch Syna. Dzięki temu możemy otrzymać wersety w których Duch Boży, Duch Święty nazwany jest Duchem Jezusa.

Otrzymamy 6 takich wersetów.

Przykład 3

(dzień/i|dniu/i)&(pań*/i|chryst*/i)

Za pomocą tego wzorca możemy starać się odnaleźć wersety, które mówią o przyjściu pańskim/Chrystusa. Pierwszy nawias określa, że werset musi zawierać słowo dzień lub słowo dniu z pominięciem wielkości znaków. Drugi nawias określa, że werset musi posiadać wyraz rozpoczynający się na pań i kończący dowolnym ciągiem (np. pański itp.) lub słowo rozpoczynające się na chryst, a kończące się dowolnym ciągiem z pominięciem wielkości znaków. Relacja pomiędzy nawiasami to i, więc minimalnie w wersecie musi wystąpić po jednym wyrazie z obu nawiasów.

Odnajduje to 17 wersetów, lecz nie wszystkie pasują do tematu.

Przykład 4

(abyś poznał|poznacie|poznają|aby poznali|poznasz/i|abyś wiedział|poznały|abyście poznali)
&~(zwierzęta poznają|poznają go|wtedy wszyscy|poznały mężczyzny|poznały współżycia|Piłat|nader obfitą)

Ten wzorzec może wydawać się skomplikowany. W rzeczywistości pierwszy nawias określa pewien zbiór słów które mają się pojawić w wersecie, drugi nawias wyklucza z tego zbioru pewne frazy/słowa, które nie pasują do tematu, a występowały w wynikach wyszukiwania. Wzorzec ten służy do odnalezienia fragmentów w których Bóg poprzez swoje działanie chce nas czegoś nauczyć, chce abyśmy wyciągnęli jakiś wniosek z jakiejś sytuacji, abyśmy coś o Nim poznali lub coś zrozumieli.

Biblia Warszawska daje tutaj 140 wyników, ale nie wszystkie są trafne.

IV. Funkcje dodatkowe

4.1. Znak zapytania

Jest to opcja, która wzbogaca atomy. Umieszczenie w którymś miejscu słowa/frazy pytajnika da możliwość zastosowania tzw. dzikiej karty. W tym miejscu słowa może pojawić się dowolny jeden znak.

Przykład zastosowania:

Je?us

Taki wzorzec będzie poszukiwał wersetów w których znajduje się pięcioliterowe słowo rozpoczynające się od Je, kończące na us, a pomiędzy nimi znajdzie się jeden dowolny znak.

Wynikiem może być np. Jezus, Jesus itp.

Ciekawostka: stosując same znaki zapytania np. ????, otrzymamy wersety w których występują 4 literowe słowa. W ten sposób możemy spróbować odnaleźć najdłuższe słowo w wybranym tłumaczeniu.

4.2. Kontekst

Kontekst znajduje się na końcu wzorca. Reprezentowany jest za pomocą znaku małpy oraz następującej po nim liczby z przedziału 1-9.

@2

Podając liczbę w kontekście (1-9), można ustalić w jaki sposób program będzie przeszukiwał Biblię. Domyślnie program sprawdza werset po wersecie, sprawdzając, czy spełniony jest wpisany przez użytkownika wzorzec.

W przypadku kontekstu @2, program złączy werset 1 z 2 i na takim połączeniu dwóch wersetów sprawdzi, czy wzorzec jest spełniony. Następnie złączy werset 2 i 3 oraz sprawdzi czy wzorzec występuje w tym układzie, następnie sklei werset 3 i 4 itd.

W przypadku kontekstu @3 przeszukiwane są sklejone wersety 1, 2 i 3, następnie 2, 3 i 4 itd.

Jeśli wzorzec zostanie spełniony w kontekście 1-3, te trzy wersety zostają dodane do wyników wyszukiwania, a kolejne przeszukiwanie rozpoczyna się od pierwszego kontekstu występującego po ostatnim wyniku (aby nie powielać wyników wyszukiwania), czyli w tym wypadku 4-6.

Dzięki kontekstowi możemy poszerzyć obszar poszukiwań konkretnego wzorca w interesującym nas przekładzie, aby być może otrzymać ciekawsze wyniki.

Dla przykładu, jeśli szukany przez nas wzorzec nie trafi się przy przeszukiwaniu pojedynczych wersetów, może okazać się, że występuje on w szerszym kontekście – ta opcja istnieje, aby to sprawdzić.

Przykład zastosowania:

Boga&powstało

Daje werset, w którym występuje Boga i powstało jednocześnie. W Biblii Warszawskiej daje to 1 werset. Poszerzając kontekst do dwóch wersetów, otrzymamy 4 wersety:

Boga&powstało@2

Podsumowanie

To już koniec. Mamy nadzieję, że tematyka zaawansowanego wyszukiwania została przedstawiona w miarę prostym językiem. Instruktaż ten z pewnością będzie jeszcze aktualizowany w przyszłości, a uwagi są mile widziane.

Próg wejścia dla osób nietechnicznych nie jest wcale taki niski. Trzeba opanować parę terminów i koncepcji, ale kiedy to będzie za nami, zaawansowany tryb wyszukiwania może przynieść wiele korzyści, a tworzenie nowych wzorców będzie czymś naturalnym.

Stopień skomplikowania wzorców nie został dotychczas ograniczony programowo. Można dowolnie je łączyć, jeżeli tylko sprzęt, na którym działa aplikacja, jest w stanie stawić czoła poszukiwaniom.

Na zakończenie prosimy, aby nie zatrzymywać perełek dla siebie. Zachęcamy do podsyłania ciekawszych wzorców, abyśmy mogli utworzyć swego rodzaju bazę, z której korzystać będą mogli wszyscy.

Owocnego przeszukiwania Biblii!

V. Dodatek

5.1. Dozwolone znaki w wyrazach

• litery angielskiego alfabetu (duże i małe) a-z
• polskie litery diakrytyczne (ąęśćż itp.)
• znak apostrofu – potrzebny dla angielskich tłumaczeń np.Christs
• znaki cyrylicy
• greckie litery alfabetu
• rumuńskie litery alfabetu
• ?
• spacja
• *
• /i

5.2. Więcej przykładów

Poprawne wzorce:

Bóg|Ojciec

Wyszukaj wersety, w których występuje słowo Bóg lub Ojciec lub oba naraz.

Bóg&(Ojciec|Król/i)

Wyszukaj wersety, w których występuje słowo Bóg wraz ze słowem Ojciec

lub gdzie występuje słowo Bóg wraz ze słowem Król, przy czym słowo Król wyszukuj, nie zważając na wielkość liter

lub gdzie występuje słowo Bóg wraz ze słowem Ojciec i słowem Król, przy czym słowo Król wyszukuj, nie zważając na wielkość liter.

syn* człow*/i

Wyszukaj wersety, w których występuje np. fraza syn człowieczy w różnej formie, tzn. syn człowieczy, synowi człowieczemu, synem człowieczym itd.

Niepoprawne wzorce:

Chrystus */i

Wzorzec ten jest niepoprawny, ponieważ gwiazdka przyrostka nie przylega do wyrazu, lecz znajduje się między nimi spacja. Poprawna forma to Chrystus*/i.

* wieczny

Wzorzec jest niepoprawny, ponieważ gwiazdka przedrostka nie przylega do wyrazu, pomiędzy nimi znajduje się spacja. Poprawna forma to *wieczny.

(dni*|dzień)&&ostatecz*

Powodem błędu jest wystąpienie dwukrotnie znaku & (i) – operatory relacji (&, |, ^) mogą występować tylko raz między wyrazami.

przymierze&(Pan|Bóg))

Liczba nawiasów otwierających i zamykających nie jest równa, brakuje tutaj nawiasu otwierającego.

5.3. Rzadziej używane znaki na klawiaturze

• ~ – (tylda) znak negacji

• & – i

• | – lub

• ^ – albo

5.4. Stylowanie wzorców

Im większy stopień skomplikowania wzorca, tym trudniej zachować jego czytelność. Podczas interpretowania wzorca pomijane są białe znaki takie jak:

• tabulator
• znak nowej linii

Dzięki temu można poprawić czytelność zapisu, zachowując jednocześnie jego funkcjonalność.

Autorzy

• Kacper Kość (implementacja rBQL, autor przewodnika)
• Rafał Toborek (twórca rBiblii, korekty w przewodniku)
• Józef Kajfosz (pomysłodawca i twórca programu Effata)
• Jakub Wardęga (korekta tekstu, sugestie i testy rBiblii)

Strona domowa programu: rbiblia.toborek.info

Przewodnik opublikowany jest bezpłatnie w trybie online. Wszelkie poprawki i propozycje w tym przewodniku będą bardzo mile widziane. Propozycje zmian oraz sugestie prosimy zgłaszać za pomocą opcji Pull Request lub poprzez utworzenie nowego Issue w repozytorium na GitHubie.

Praca nad programem, tłumaczeniami oraz dokumentacją pochłania środki materialne. Jeżeli możesz, prosimy o dobrowolne wsparcie projektu.

Całe Pismo przez Boga jest natchnione i pożyteczne do nauki, do wykrywania błędów, do poprawy, do wychowywania w sprawiedliwości, aby człowiek Boży był doskonały, do wszelkiego dobrego dzieła przygotowany. [2Tym 3:16-17]

© 2020 Soli Deo gloria